پس از افزایش قیمت کاغذ در ماه‌های اخیر که موجب التهاب بازار صنعت نشر کشور شد و به تبع آن قیمت کتاب و روزنامه نیز افزایش یافت، بررسی موضوع در اولویت کار دولت قرار گرفت و به این منظور کارگروهی ویژه تشکیل شد و پس از جلسات مشترک میان وزرای فرهنگ و ارشاد اسلامی و صنعت، معدن و تجارت و رئیس بانک مرکزی، کاغذ در فهرست کالاهای اساسی قرار گرفت و ارز حمایتی ٣٨٠٠ تومانی به آن تخصیص یافت که با وجود اختصاص ارز حمایتی، روند صعودی قیمت کاغذ همچنان ادامه دارد.
در همین رابطه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در نامه‌ای به وزیر صنعت، معدن و تجارت بر ضرورت ورود ارگان‌های نظارتی به موضوع کاغذ تاکید کرد. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برای رفع موانع موجود در اجرای مصوبه دولت در رابطه با تخصیص ارز حمایتی به کاغذ، در نامه‌ای به وزیر صنعت، معدن و تجارت ضمن تاکید بر اهمیت حمایت از فعالان پرشمار صنعت نشر و مطبوعات، خواستار ورود موثر ارگان‌های نظارتی به موضوع کاغذ شد.
همچنین مدیرکل دفتر صنایع شیمیایی و سلولزی وزارت صنعت، معدن و تجارت گفت: کاغذ مورد نیاز حوزه چاپ و نشر و مواد اولیه تولید آن پس از تایید این دفتر به بانک مرکزی ارجاع میشود تا با نرخ دلار ۳۸۰۰ تومانی وارد کشور شود. پروین نباتی افزود: از یازدهم اردیبهشت پرداخت مابه‌التفاوت نرخ ارز به کاغذهای وارداتی به دفتر صنایع شیمیایی و سلولزی وزارتخانه محول شده است و با توجه به سازوکارهای مشخص‌شده، ارز این کاغذها با نرخ هر دلار ۳۸۰۰ تومان محاسبه میشود. وی اضافه کرد: در این طرح پرداخت مابه‌التفاوت نرخ ارز به مواد اولیه کاغذهای داخلی نیز در دستور کار است و انتظار می‌رود با این اقدام حمایتی شاهد افزایش تولید انواع کاغذ و مقوا و تامین نیاز کشور باشیم. نباتی مجموع تولید انواع کاغذ و مقوا در سال ۱۳۹۶ را نزدیک به ۷۷۰ هزار تن برآورد کرد که نسبت به سال ۹۵ حدود ۳۲ درصد رشد داشته است.
به گفته این مسئول، در برخی از انواع کاغذ و مقوا مانند کاغذهای بسته‌بندی میزان افزایش بیشتر بوده که به حدود ۶۰ درصد می‌رسد و در برخی از اقلام مانند کاغذهای چاپ، تحریر و روزنامه به دلایلی با کاهش تولید مواجه بوده‌ایم. نباتی بیان داشت: در طرحی دیگر مواد اولیه کاغذهای داخلی چاپ، تحریر و روزنامه مشمول پرداخت مابه‌التفاوت نرخ ارز قرار می‌گیرند و مشابه کاغذهای وارداتی، ارز مواد اولیه این کاغذها با نرخ هر دلار ۳۸۰۰ تومان محاسبه میشود.
بنابراین در شرایط فعلی و با این اوصاف با وجود محدودیت‌ها و تحریم‌های اقتصادی از یک سو و افزایش قیمت جهانی انواع مختلف کاغذ از جمله کاغذهای چاپ، تحریر و روزنامه از سوی دیگر، توجه به منابع داخلی بیش از پیش ضروری است.
مافیابازی در واردات کاغذ
کیارش منطقی، کارشناس بازار کاغذ : در واردات کاغذ باید دقت و توجه بیشتری وجود داشته باشد. حیات روزنامه‌ها و مجلات، انتشارات و چاپخانه‌ها و کتابفروشی‌ها و… به این کالا وابسته است. در هفته‌های اخیر شاهد بوده و هستیم که گرانی نرخ ارز بر تمام بازارها تاثیر بدی داشته که جبران آن حتی در صورت کنترل و ثبات نرخ ارز زمان زیادی طول خواهد کشید. بازار کاغذ و مقوا نیز از این تحولات در امان نماند و گرانی کاغذ و مقوا به طرز بی‌سابقه‌ای موجب اعتراض فعالان بازار و روزنامه‌ها و مجلات شد. دولتمردان در این رابطه بارها اعلام کردند که کاغذ با اختصاص ارز ۴۲۰۰ تومانی به واردکنندگان به کشور وارد شده است. بنابراین اگر قیمتی که واردات کاغذ برمبنای آن محاسبه میشود، ۴۲۰۰ تومان است افزایش قیمت کاغذ توجیهی ندارد و باید به آن رسیدگی شود. در شرایطی که کاغذ با قیمت ۴۲۰۰ تومان از گمرک ترخیص و به کشور وارد میشود چرا به قیمتی گران‌تر در بازار کاغذ عرضه میشود؟فعالان بازار کاغذ و مقوا بر این عقیده‌اند که ارز ۴۲۰۰ تومانی نتوانسته دردی را از این بازار دوا کند و سودجویان و دلالان در این رابطه توانسته‌اند از این آشفته‌بازار به نفع خود سود ببرند. در حال حاضر مافیایی تشکیل شده است که ۵ یا ۶ نفر در آن فعالیت دارند و هیچ کسی غیر از آنها هم نمی‌تواند این کار را انجام دهد. قیمت‌گذاری و نحوه فروش در اختیار همین ۵ نفر قرار دارد و هر طور بخواهند، قیمت کاغذ را تغییر می‌دهند. حال نیز این افراد با سوءاستفاده از آشفته‌بازار ارزی اگر کاغذ را با ارز ۴۲۰۰ تومانی وارد کرده‌اند با ارز قیمت روز به فروش می‌رسانند و به التهابات بازار دامن می‌زنند. علاوه بر اینکه مافیا در این بازار و چگونگی واردات آن وجود دارد- نحوه ورود کاغذ به کشور مشخص نیست- نظارتی هم روی فروش آن انجام نمی‌شود. این بدان معناست که با چشم‌پوشی از نحوه نامشخص واردات کاغذ، حتی در بازار فروش هم نظارتی وجود ندارد و گران‌فروشی غوغا می‌کند. در این حالت دلالان و واردکنندگان سودجو پول بیشتری به جیب می‌زنند و روزنامه‌ها و نشریات بیشتری از گردونه فعالیت حذف می‌شوند. امروز قیمت دلار بالا می‌رود و فردا قیمت کاغذ افزایش پیدا می‌کند، چون تاجر کاغذ می‌گوید دلار گران شده است و من این را با دلار خریده‌ام؛ در حالی که کاغذ را سه ماه پیش با دلار ارزان خریده، اما در حال حاضر می‌خواهد کاغذ را گران بفروشد، چون قیمت دلار بالا رفته است. با تمام این اوصاف و با تمام مشکلاتی که در بازار ارز و کاغذ و مقوا شاهد هستیم اگر تولید داخلی داشتیم می‌توانستیم از گزند این آسیب‌ها در امان بمانیم. اگر تولید کاغذ در کشور داشته باشیم می‌توانیم از این قیمت‌های سرسام‌آور و به دنبال آن تعطیلی نشریات و مجلات جلوگیری کنیم. اگر ۳ تا ۵ کارخانه کاغذ در کشور وجود داشت، از افزایش بی‌رویه قیمت کاغذ با این راهکار جلوگیری می‌شد.
تاجران، کاغذ را در انبارها احتکار کرده‌اند تا قیمت آن را افزایش دهند
جلیل غفاری، رئیس اتحادیه صحافان : دلال‌بازی و حضور افرادی که به هیچ عنوان تخصص و فعالیتی تاکنون در بازار کاغذ نداشته‌اند، موجب شد در کنار افزایش نرخ ارز بازاری آشفته را مشاهده کنیم. متاسفانه در بازار کاغذ و مقوا دلال‌ها فعالیت می‌کنند که به دلیل گرانی نرخ ارز توانسته‌اند سود بسیاری کسب کنند. بعضی از دلال‌بازها و آقایانی که کار آنها به کاغذ ارتباطی ندارد، باعث افزایش قیمت کاغذ شدند. این در حالیست که کاغذی با ارز غیردولتی به کشور وارد نشده است. در این صنف تجار و بازرگانان با اختصاص ارز دولتی ۴۲۰۰ تومانی و۳۸۰۰ تومانی کاغذ را وارد کشور کردند، اما به دلیل افزایش نرخ ارز قیمت آن را افزایش دادند و نظارت ضعیفی هم که وجود دارد توانایی مقابله با این افراد را پیدا نکرد. بنابراین پیشنهاد میشود همانند وزارتخانه ارتباطات، در این حوزه نیز اسامی افراد دریافت‌کننده ارز دولتی منتشر شود تا کسی سوءاستفاده نکند.
البته متاسفانه در این بازار همه می‌دانند که هیچ تاجری کاغذ را با ارز بالای ۴۲۰۰ یا ۳۸۰۰ تومان به کشور وارد نکرده است و دلالان در بازار همه‌کاره شده‌اند. یک عده از وضعیت ارز در بازار آزاد سوءاستفاده می‌کنند و قیمت کاغذ را افزایش می‌دهند که در این میان تولیدکننده در حوزه چاپ و نشر کشور ضرر می‌کند. بنابراین از دولت می‌خواهیم روی قیمت کاغذ نظارت داشته باشد و اسامی تاجران واردکننده کاغذ را اعلام کند و بگوید چرا تاجران کاغذ را در انبارهای‌شان نگه داشتند تا قیمت آن را افزایش دهند. در این رابطه دولت اعلام کرد که چه تعداد تاجر موبایل را با ارز ۴۲۰۰ تومان به کشور وارد کرده‌اند؛ ازاین‌رو انتظار داریم تاجران کاغذ را هم اعلام کنند تا جلوی افزایش بی‌رویه قیمت آن گرفته شود و تاجران این کالا را در انبارها احتکار نکنند.
التهاب بازار صنعت نشر
