بابک عابدین، رئیس اتحادیه تولید کنندگان صنعت چاپ با اشاره به تداوم نابسامانی ها در بازار کاغذ گفت: دلیل اصلی هر اتفاقی که منجر به برهم ریختگی بازار می شود، دخالت در بازار عرضه و تقاضا است؛ بنابراین طبیعی است که اگر عرضه و تقاضا به هم بخورد، قیمت کالا در بازار بالا خواهد رفت؛ پس این موضوع، عامل بسیار مهمی در این حوزه است؛ از سوی دیگر، شرایط اقتصادی دلار نیز بر بازار کالاهایی همچون کاغذ اثرگذار است ولی آن گونه که روند بازار نشان می دهد به دلیل سیاست گذاری های اشتباه، حتی قیمت کاغذ در بازار به تناسب افزایش نرخ دلار هم حرکت نکرده و بسیار بالاتر رفته است. این فعال صنفی در حوزه کاغذ تصریح کرد: با توجه به سواستفاده هایی که از بازار کاغذ و ارز دولتی انجام شد، دولت خود وارد عمل شده و توزیع، فروش و انبارهای کاغذ را زیردست خود گرفت؛ درواقع استدلال دولت این بود که چون کاغذ، ارز دولتی گرفته و این کاغذ باید در خدمت نشر مطبوعات و کتاب قرار می گرفت و سواستفاده صورت گرفته است، بنابراین توزیع کاغذ در بازار باید توسط کارگروهی به نام کارگروه کاغذ انجام شود و این کارگروه وظیفه دارد کاغذهای وارداتی را توزیع کند؛ بنابراین کاغذ در بازار کمیاب شد و وقتی این اتفاق رخ داد، قیمت به‌صورت طبیعی بالا رفت. به گفته عابدین، در این شرایط تولیدکنندگانی که نیاز به استفاده از کاغذ برای تولید محصولات خود داشتند، برای اینکه کارخانه هایشان متوقف نشده و تولیدشان ادامه یابد، مجبور به خرید کاغذ از بازار آزاد شدند و به هر قیمتی از سوی عرضه‌کنندگان و دلالان، کاغذ را خریداری کردند؛ اما این روند ادامه یافت و قیمت همچنان رو به افزایش گذاشت؛ چراکه برخی افراد در بازار رانت ایجاد کردند و کاغذ خریداری به نرخ دولتی، به نرخ بازار آزاد فروخته شد و این‌طور شد که رانت به وجود آمده ناشی از دسترسی عده‌ای به ارز دولتی، کاغذ ۱۳۰ هزارتومانی (برای کاغذ ۲۴.۵ بندی) را به قیمت ۵۵۰ هزار تومان رساند؛ درحالی‌که اگر با دلار ۱۳ هزارتومانی نیز این کاغذ وارد بازار شود، در نهایت باید به نرخ ۲۷۰ تا ۳۰۰ هزارتومانی فروخته شود؛ اگر هم با ارز دولتی محاسبه گردد، باید نرخ به ۱۳۰ تا ۱۴۰ هزار تومان برسد؛ پس این اتفاق نشان می‌دهد که دولت عرضه را محدود و در بازار کاهش داده و از سوی دیگر، تقاضا بالا رفته است.
وی اظهار داشت : اگر حتی قیمت دلار نیز افزایش نمی‌یافت، برهم ریختن عرضه و تقاضا خود منجر به افزایش نرخ می‌شد ولی اکنون این اتفاق در کنار افزایش نرخ دلار، به شدت منجر به افزایش قیمت شده است.
با نظارت دولت کارخانه های کاغذسازی بیشتری ایجاد شود
از سوی دیگر ابوالفضل زاهدی پور، مدیر یک چاپخانه افست در خراسان جنوبی با بیان اینکه در حال حاضر مشکل افزایش قیمت کاغذ از سه جنبه قابل بررسی است، تصریح کرد : قیمت های کاغذ بسیار افزایش پیدا کرده و نسبت به مدت مشابه سال گذشته حداقل چند برابر شده است. وی با بیان اینکه مشکل دیگر محدود بودن کاغذ است، افزود: هم اکنون دود مشکلات ناشی عدم ثبات نرخ ارزی و ریالی و سودجویی و احتکار برخی افراد به چشم روزنامه داران و چاپخانه داران رفته است.
زاهدی پور اظهار کرد : در خراسان جنوبی سه چاپخانه افست فعال است، اما در استانی مانند خراسان رضوی با فعالیت بیش از ۱۳۰ چاپخانه، اگر کارشان را تعطیل کنند، کشور بسیار متضرر خواهد شد. هزاران کارگر و کارمند در این حوزه مشغول به فعالیت هستند و اگر شمار خبرنگاران و فعالان رسانه را هم به این حوزه اضافه کنیم مشاهده می شود که جمعیت بالایی در کشورمان با خطر از دست دادن شغل مواجه هستند.
وی با بیان اینکه برای مشکلات باید چاره اندیشی شود، افزود : روزنامه ها صرفا مکانی صنفی نیستند بلکه حضور روزنام ه‌ها نشاط و آگاهی را به جامعه می دهد.
این مدیر چاپخانه افزود : در این میان، ایجاد شرکت‌هایی که به‌صورت صوری راه‌اندازی می شود و باعث شده کاغذ به دست افرادی که نیاز اصلی به آن ندارند، برسد نیز زخمی دیگر بر پیکره چاپخانه داران است.
وی با تاکید بر اهمیت تأثیرگذاری روزنامه ها در جامعه اظهار کرد : امیدواریم که مشکلات به حداقل رسیده و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از چاپخانه ها و روزنامه ها حمایت اختصاصی کند. این مدیر چاپخانه به راه‌حل مشکلات اشاره و بیان کرد : اگر بخواهیم به حل کوتاه مدت این مسائل فکر کنیم، لازم است وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مستقیماً ورود پیدا کرده و کاغذ را با ارز دولتی به روزنامه ها و چاپخانه ها بدهد. وی افزود : برای حل مشکل در بلندمدت لازم است در تولید کاغذ در داخل کشور به خودکفایی برسیم و با نظارت دولت کارخانه های کاغذسازی بیشتری ایجاد شده یا کارخانه هایی که در حال فعالیت هستند، حمایت شوند. این مدیر چاپخانه با بیان اینکه در سالی که به نام رونق تولید نام گذاری شده است، باید نگاه ویژه‌تری به این مسئله صورت پذیرد، اظهار کرد : لازم است با حمایت و نگاه ویژه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دست سوداگران کاغذ کوتاه شود، در غیر این صورت با توجه به تحریم‌ها با مشکل جدی مواجه می شویم.زاهدی پور ادامه داد : به علت اینکه روزنامه ها در حیات و ممات معنوی جامعه دخل و تصرف داشته و نقش بسزایی در رشد جامعه دارند، باید حمایت شوند تا بتوانند به کار خود ادامه دهند.
کاهش سطح کمی و کیفی مطبوعات
پرسشی که از این توضیحات به ذهن خطور می کند آن است که این مشکلات در حوزه کاغذ چه تأثیر کیفی و کمی را بر فعالیت های رسانه های مکتوب به عنوان یکی از ارکان اصلی مردم سالاری وارد می سازد.
مدیرمسئول روزنامه طلوع در استان فارس در پاسخ به این پرسش با تصریح بر اینکه کمبود کاغذ و بروز مشکلات ناشی از این مهم طی ماه های گذشته در کشور ناشی از عوامل پیدا و پنهان است، گفت : امروز مطبوعات، انتشارات و شغل های مرتبط با آن در معرض خطری جدی قرارگرفته اند. محمدمهدی جعفری زاده که معتقد است هم در چرایی ایجاد این مشکل و هم ارائه راهکار مسئولان مربوطه باید پاسخگو باشند، عنوان کرد : اگر ارز در اختیار افراد سالم برای وارد کردن کاغذ قرار گرفته بود امروز با این مشکل مواجه نمی شدیم. حال نیز باید افرادی پاک دست نسبت به توزیع کاغذهایی که گفته می‌شود در انبارها کشف و جمع‌آوری شده، اقدام کنند. وی در پاسخ به این سؤال که بهتر است واگذاری کاغذ در اختیار بخش دولتی باشد یا خصوصی؟ وی نیز خاطرنشان کرد : اگر با ارز دولتی کاغذ وارد شود، قاعدتا توزیع نیز دولتی خواهد شد اما اگر بخش خصوصی اقدام به این کار کند، نظارت بخش دولتی را می طلبد. مدیرمسئول روزنامه طلوع در استان فارس با تصریح بر این نکته که التهاب بازار کالاهای فرهنگی مانند کاغذ تأثیر ناگواری بر مجموعه آگاهی مردم و عوامل شاغل در مطبوعات، انتشارات، کانون های تبلیغاتی، مدارس و دانشگاه ها دارد، اظهار کرد: بسیاری از مطبوعات امروز میزان تیراژ و صفحات خود را کاهش داده اند که اگر این مهم کنترل نشود با تعطیلی و رکود مطبوعات مواجه خواهیم شد. جعفری زاده تاکید کرد که اگر وضعیت فعلی کمبود کاهش کاغذ در کشور ادامه یابد، با اثرات منفی فرهنگی و اقتصادی غیرقابل جبرانی روبه رو می شویم که تبعات آن تا سال‌ها فضای فرهنگی کشور را تحت تاثیر قرار خواهد داد.