صنعـــت چـــاپ را می توان از آن دسته صنایعی دانست که در گذشته نسبت به امروز وضعیتی به مراتب بهتر و پررونق تری داشته زیرا با پیشرفت فناوری های جدید از یک طرف بسیاری از کارکردهای این صنعت کمتر قابل استفاده شده و از طرفی دیگر در بخشی هایی نیز تغییر ماهیت داده است.
اگر در گذشته صنعت چاپ ما را به یاد چاپ و نشر کتاب و مقاله می انداخت، اکنون این صنعت در حوزه های مختلف بسته بندی، کاشی سازی، حلبی سازی و … فعالیت دارد. بنابراین امروزه این صنعت از دو طرف با مشکل روبرو شده، از یک جهت با وجود فناوری های جدید و منابع دیجیتالی تقاضا برای چاپ کتاب، مجله، روزنامه و کاتالوگ کمتر شده و از طرفی دیگر آشفتگی و تورمی که در بازار وجود دارد آتش به دامن این صنعت نیز انداخته است. همچنین فناوری و ماشین آلات این صنعت نیز نتوانسته اند پا به پای دیگر صنایع به روز شوند و این مهم بر روند ایجاد مشکل در این حوزه افزود.
از این رو باید به این حوزه ها در بخش صنعت چاپ توجه داشت تا بتوان به جایگاهی شایسته در منطقه دست یافت زیرا صنعت چاپ از آن دسته صنایعی است که اگر درست در مسیر حرکت خود قرار بگیرد، می‌تواند در پویایی چرخه اقتصادی اثرگذار باشد.
پیشنهاد می کنیم مطلب ” مشکلات صنعت چاپ ” را نیز مطالعه نمایید.
حمایت دولت از صنعت چاپ
چالش های صنعت چاپ مانند دیگر حوزه های اقتصادی به فقدان ساختار حمایتی مربوط می شود. حمایتی که باید از طرف دولت صورت پذیرد. البته این معنای دخالت دولت در این حوزه نیست زیرا نظم دولت ها مبتنی بر یک سلسله مراتب و نتیجه فرآیندهای سیاسی و بوروکراسی اداری است برخلاف ساز وکار بازار که مبتنی بر یک نظم خود جوش به شمار می رود.
در چنین شرایطی دولت نمی تواند به عنوان کارفرما عمل کند بلکه باید زمینه های لازم را جهت ورود ماشین آلات چاپی برای توسعه بخش خصوصی فراهم سازد تا به سرمایه گذاری در این بخش رونق بخشد و نباید به نام بخشی خصوصی وارد کار شود؛ یعنی افراد از بدنه دولت به نام بخش خصوصی و با تسهیلات دولتی به این حوزه ورود پیدا کنند، اتفاقی که در بسیاری از بخش ها شاهد آن هستیم. بنابراین توسعه اقتصادی و اجتماعی با دوام، بدون وجود دولتِ مؤثّر و کارا، محال است هرچند دولت نباید به عنوان مدیر و رهبر بلکه به عنوان شریک و فراهم آورنده تسهیلات باشد.
آموزش در صنعت چاپ
آموزش در صنعت چاپ از نیازهای اساسی این حوزه است که باید به صورت جدی به آن توجه شود. آموزش های که می تواند این صنعت را از فراموشی و قدیمی شدن نجات دهد. البته در این حوزه در سال های گذشته فعالیت هایی انجام شده است و نهادهای مختلف به آموزش نیروهایی برای صنعت چاپ اقدام کرده اند. برخی هنرستان های در تهران، اصفهان، قم و … در این حوزه فعالیت می کنند. در حوزه آموزش عالی نیز دانشگاه هنر اقدام به راه اندازی این رشته کرده، همچنین دفتر امور چاپ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مرکز علمی کاربردی شماره پنج فرهنگ و هنر را از ۱۳۸۱خورشیدی برای آموزش دانشجویان در این رشته راه‌اندازی کرده است.
دولت دوازدهم و واگذاری بخشی از صنعت چاپ به وزارت صمت
صنعت چاپ با حوزه های اقتصاد، سیاست، اجتماع و فرهنگ ارتباط دارد و بخشی از مشکلات این صنعت را باید در مشخص نبودن مرزهای آن با حوزه فرهنگ دانست. نگاهی که در سپردن رتق و فتق امور صنعت چاپ به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز بی تاثیر نبوده است و همین امر نیز باعث شد تا این چاپ که سیاست گذاری های آن از جنس صنعتی به شمار می رود، در حد یک صنف فرهنگی باقی بماند اما در حالی که امروزه با توجه به توسعه رسانه ها نقش چاپ در تولیدات فرهنگی کم رنگ‌تر شده و بیشتر به طرف چاپ بسته‌بندی، دیجیتال و سیلک حرکت می کند، بخش صنعتی چاپ به وزارت صنعت، معدن و تجارت واگذار شد.
به این صورت که در اسفند ۱۳۹۵خورشیدی نمایندگان ۲۵ تشکل صنفی صنعت چاپ کشور نامه‌ای به رییس و اعضاء کمیسیون صنایع مجلس شورای اسلامی ارسال کردند تا ماده واحده پیشنهادی اصلاح بند ۱۶ ماده ۲ قانون اهداف و وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای واگذاری به وزارت صمت(صنایع معدن تجارت) در این کمیسیون پیگیری شود و چند بررسی این موضوع در دستور کار کمیسیون صنایع قرار گرفت تا با نظر کارشناسان تصمیم نهایی در این زمینه گرفته شود اتفاقی که در دولت دوازدهم عملی شد و امید می رود که وزارت صنعت، معدن و تجارت با وجود مسوولیت سنگینی که دارد، برای شرایط جاری صنعت چاپ و مشکلات آن از جمله بسته بندی، ثبت و سفارش، نظارت‌های پس از دریافت و … کارهای لازم را انجام دهد.
تولید ثروت مستلزم تحول در صنعت چاپ
امروزه صنعت چاپ کشور در وضعیت مطلوبی به سر نمی برد. کشورهایی مانند چین و ترکیه با سرمایه گذاری هایی که در این حوزه انجام داده اند توانسته اند بازارهای خوبی در منطقه به دست آورند. نفوذ چینی ها به میزانی شده است که قرآن و نهج البلاغه در آنجا چاپ می شود و در بازارهای ایران به فروش می رسد. بنابراین باید با ایجاد تسهیلات، نوسازی ماشین آلات، آموزش، جوان سازی نیروها و … به این صنعت عمری دوباره داد زیرا اگر صنعت چاپ به عنوان یک نهاد موثر در اقتصاد متحول شود، نقش‌های مهمی در تولید ثروت ایفا می‌کند و نقش محوری در ارایه نقشه راه تولید دانش، فرهنگ و رشد اقتصادی خواهد داشت.
