مرکب های چاپ مایعات یا خمیرهای رنگی هستند که جهت انتقال تصاویر از یک فرم به سطوح مختلف چاپی به کار می روند. اساساً مرکب های چاپ برای انتقال پیام و حفظ آن کاربرد دارند و در بعضی موارد جنبهٔ تزیین و پیام رسانی دکوراتیو و معرفی کالا را دارد. مرکب های چاپ روی انواع سطوح، شامل کاغذ، تخته، پلاستیک، شیشه، پارچه و … نقش پیام رسانی دارند. لاک ها و وارنیش های روی کار عبارت از مرکب های بی رنگ هستند که جهت حفاظت سطوح چاپی و ارتقاء کیفیت سطوح چاپ کاربرد دارند.
از این رو ضرورت دارد دانش ویژگی های اصلی رنگ های چاپ، ساختار مرکب، مواد اولیه مرکب های خشک شونده به وسیله اشعه، انواع مرکب های چاپ، روش ساخت مرکب های چاپ و روش کنترل مرکب افست و لتر پرس را فراگرفته تا بتوانیم دانش خود را به عمل تبدیل کنیم. در ادامه مطالب فوق را به تفصیل شرح می دهیم.
ویژگی های اصلی رنگ های چاپ :
رنگ یک اصل بسیار پیچیده بوده و به راه های مختلف و متعدد که جدا از هم نیستند معین و تعریف می شود.
فام رنگ :
که نشان دهندهٔ نوع رنگ می باشد، یعنی شئ به چه رنگی ، است؛ قرمز، زرد و آبی یا سبز.
خلوص رنگ :
آن است که نشان می دهد چقدر تیره یا روشن می باشد.
رنگدانه:
عوامل متعددی در ویژگی های مرکب مؤثر است. از جمله ساختمان رنگ دارد. هم چنین درشتی رنگدانه و میزان دانه های رنگ « فام » شیمیایی رنگدانه که اثر پایه ای موجود در مرکب چاپ اثر مهمی در فام رنگ دارد. به طور کلی غلظت بالای رنگدانه، نشان دهندهٔ قدرت رنگ دهی و قدرت رنگ است.
وارنیش:
وارنیش مرکب چاپ شامل روغن ها و صمغ ها یا حلال هاست که فام رنگ را تغییر می دهد. خلوص رنگدانه اثر بسیار بالایی روی فام رنگ دارد. این پدیده می تواند از رنگ خود وارنیش یا کاربرد وارنیش های متفاوت ناشی شود که سبب ایجاد فام رنگ متعدد و متغیر در مرکب چاپ خواهد شد. انتخاب وارنیش مرکب، هم چنین در میزان پخش و نگهداری جدا از همرنگ دانه ها در محیط و حتی قدرت رنگ و نشست آن نقش به سزایی دارد، وگرنه می تواند انتخاب ناموزون وارنیش ایجاد پخش بد و قدرت رنگی پایین و عدم کیفیت چاپ را فراهم آورد. این دلایل و عوامل، مرکب ساز را وادار می کند تا در انتخاب رنگدانه، رزین، روغن و حلال و نوع پخش آن مطالعهٔ دقیق داشته و شیوه ای درست را به کار گیرد.
خواص عینی مرکب چاپ:
خواص عینی یک مرکب چاپ شامل رنگ، قدرت رنگ، شفافیت (شیشه ای یا ترانس پرانس بودن) و یا کدورت و فام و براقیت می باشد. این خواص رابطهٔ کاملاً مستقیم با نوع و میزان رنگدانهٔ مصرفی در مرکب چاپ و وارنیش فرموله شده توسط مرکب ساز دارد.
شفافیت و کدورت مرکب های چاپ:
مرکب های چاپ شده دارای درجات متغیری ازکدورت و ترانس پارنسی یا شفافیت، نسبت به مقدار نوری که از قشر چاپی عبور می کند یا منعکس می شود می باشند. انتخاب رنگدانه های با کدورت بیش تر گرایش به انعکاس دادن بیش تر نور دارد و این پدیدهٔ نور بستگی به اندازهٔ ذرهٔ رنگدانه و اندیس شکست نور آن دارد. مثلاً اکسید تیتان اندیس شکست نور بالایی داشته و بهترین انعکاس نور را دارد لذا به عنوان یکی از رنگدانه های پوششی یا کدر قابل مصرف است. جوهر های قابل حل در وارنیش مرکب دارای ریز ترین ذره از نظر اندازه و پخش بهتر در کلیه سطوح وارنیش خصلت کمترین اندیس شکست نور را داشته و کمترین انعکاس رادارد، بنابراین هر رنگدانه ای که بهتر پخش شود و دارای ذرات ریز تری باشد نور را از خود بهتر عبور داده و نیز کمترین انعکاس و بهترین اندیس شکست نور را خواهد داشت.
براقیت مرکب های چاپ:
براقیت یک مرکب میزان توانایی انعکاس نور تابشی به سطح چاپی است که کاملاً بستگی به صافی و هموار بودن سطح، قبل از چاپ دارد. عموماً هر قدر نسبت وارنیش در مقابل مقدار رنگدانه بالاتر باشد براقیت نیز بالا خواهد بود. براقیت نسبت مستقیم با پخش رنگدانه در وارنیش و عکس العمل بین رنگدانه و وارنیش و حصول یک سطح پیوستهٔ کاملاً صاف بعد از چاپ دارد. این مورد بستگی به صافی سطح چاپی و عدم نفوذ مرکب چاپ به سطح چاپی دارد. براقیت وقتی ایده آل است که وارنیش کاملاً مناسب و سطح غیرقابل نفوذ و کاملاً صاف باشد. تمام مرکب های چاپ دارای حلال ها یا روغن هایی هستند. صمغ های مورد مصرف در ساختمان وارنیش ها در همین حلال ها و روغن ها حل شده، به شکل مایع عسلی به نام وارنیش درمی آیند. این حلال ها و دیا روغن ها به عنوان شل کن یا تنظیم کنندهٔ غلظت مرکب ها نیز به کار می روند. بنابراین نوع حلال و روغن و میزان آنها اثر بسیار بالایی در براقیت دارد. بدین معنی اگر روغن ها یا حلال ها حلالیت کافی یا مناسب برای صمغ های لازم در ساختمان مرکب نداشته باشند نمی توان مرکبی با کیفیت مناسب یا براقیت خوب تولید کرد. مواد افزودنی هم که در ساختمان مرکب به مقدار بسیار کم و اندک وجود دارد اثر بسیار بالایی در براقیت دارند.
منبع : سالوک
