دولت مرداد ماه تصمیم گرفت صادرات انواع کاغذ از جمله کاغذ بسته بندی را ممنوع کند اما ۲۰ روز بعد دوباره این مصوبه را لغو کرد و به همین دلیل درحال حاضر با مشکل جدی کمبود کاغذ و کارتن بسته بندی در داخل روبه رو هستیم که با نگاهی عمیق تر درمی یابیم که این مشکل می تواند به تولید و صادرات کشور آسیب بزند چراکه کارتنی برای بسته بندی وجود ندارد.
در شرایط حساس کنونی که صنعت بسته بندی دچار مشکل و تولید و صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی با چالش روبه‌رو شده است، برای جلوگیری از خام فروشی، باید در صورت نبود تقاضای داخلی، برای صادرات کاغذ مجوز صادر شود. ضمن اینکه از صادرات کاغذهای مورد نیاز بازار داخلی دست کم برای ۳ماه جلوگیری به‌عمل آید و در صورت تولید کاغذ مازاد بر مصرف داخل پس از ۳ ماه، مجوز صادرات فقط در قبال واردات آخال (ضایعات کاغذ) صادر شود.
در حال حاضر با توجه به جهش ناگهانی نرخ ارز و سود بالای صادرات، بیشتر تولید کنندگان کاغذ، ضایعات (آخال) داخلی را با بهره‌گیری از خمیر مورد نیاز وارداتی با ارز دولتی تبدیل به کاغذ کرده و مبادرت به صادرات کاغذهای یادشده با ارز آزاد می‌کنند اما دریغ از اینکه در داخل با معضل اساسی و جدی روبه رو شده‌ایم.
پیشنهاد می کنیم مطلب ” ممنوعیت صادات کاغذ ” را نیز مطالعه نمایید.
صادرات به هر قیمتی قابل توجیه نیست
عضو هیات مدیره انجمن مدیران صنایع کارتن و ورق ایران با بیان اینکه این پیش بینی را از پایان سال ۹۶ داشتیم که اگر روند صعودی صادرات کاغذ تداوم یابد، با معضل کمبود کاغذ بسته بندی در داخل روبه رو می شویم، اظهار کرد: این پیش بینی خیلی سخت نبود چراکه منبع تامین کاغذ، محدود است. به عبارت دیگر، اگر به‌عنوان نمونه محصولات پتروشیمی صادر شود منابع زیرزمینی نفتی داریم و می‌توانیم جایگزین کنیم یا اگر فولاد صادر می کنیم، معادن سنگ آهن داریم که دوباره جایگزین شود. اما کاغذ جایگزین ندارد.
محمدرضا خیرخواه‌کرمانی در گفت و گو با «گسترش تجارت» تصریح کرد: دو کارخانه بزرگ « چوب و کاغذ ایران (چوکا) » و « چوب و کاغذ مازندران » در شمال کشور تامین کاغذ بسته بندی را براساس برداشت از جنگل های شما انجام می‌داد که هر دو به دلیل ممنوعیت برداشت از جنگل ها، مجبور شدند از ضایعات کاغذ برای تولید استفاده کنند. در نتیجه منابع جنگلی برای تامین کاغذ از دست رفت و نکته بعدی اینکه، پیش از این کالاهای مصرفی وارداتی مانند لوازم خانگی دارای بسته بندی بود و کارتن های آنها دوباره در چرخه تولید کاغذ، بازیافت می شد اما با توجه به اینکه واردات بسیاری از این محصولات ممنوع شده، نمی‌توان دیگر از این طریق هم کاغذ بسته بندی تولید کرد.
وی با اشاره به اینکه منابع داخلی کشور نیز محدود است، ادامه داد: یعنی کاغذها و کارتن هایی که مستعمل می‌شود، جمع آوری و بازیافت می شود و دوباره تبدیل به کاغذ بسته بندی و کارتن خواهد شد. در این چرخه نیز با ضریب ۱/۵روبه رو هستیم یعنی با فرض اینکه ۱/۵ کیلوگرم کاغذ باطله داشته باشیم حداکثر یک کیلوگرم کاغذ به دست می آید.
عضو هیات مدیره انجمن مدیران صنایع کارتن و ورق ایران، تصریح کرد: حالا تصور کنید در چنین شرایطی صادرات کاغذ هم انجام می شود. ما با پیگیری هایی که داشتیم موفق شدیم مصوبه ای بگیریم که از اول شهریور صادرات کاغذ بسته بندی ممنوع شود تا جلوی قحطی این محصول در آینده را بگیریم. اما پس از ۲۰روز وزارت صنعت، معدن و تجارت بخشنامه قبلی خود را لغو می کند و صادرات دوباره آزاد می شود. این برای ما تعجب آور است که این وزارتخانه در زمان کوتاهی در این زمینه تجدیدنظر می کند و تصمیم کارشناسی که به سود صنعت بسته بندی کشور بود را لغو می کند. به هر حال با مسئولان باز هم مذاکراتی داشته ایم که به‌احتمال زیاد دوباره به حالت قبلی بازمی گردد و صادرات این محصول ممنوع خواهد شد.
خیرخواه‌کرمانی تاکید کرد: ما دفاعی از صنعت کارتن نمی کنیم و باید در نظر گرفت که اگر کارتن نباشد، صنعت بسته بندی کشور مشکل دار خواهد شد. ما مشکلات عدیده ای در فصل برداشت خرما در جنوب کشور داشتیم که بسیاری از محصولات به خوبی بسته بندی نشد و کشاورزان مجبور به بسته بندی فله محصولات شان شدند.
وی با بیان اینکه صنایع دیگر به‌جز خرما نیز دچار مشکلات بسیاری شده اند، گفت: به‌عنوان نمونه مرغداری ها برای بسته بندی تخم مرغ مشکل دارند و نمی توانند مانند خرما، به صورت فله بسته بندی کنند. یکی دیگر از تولیدکننده ها معترض بود که به دلیل کمبود کارتن بسته بندی خط تولیدش را تعطیل کرده است. در نتیجه با موضوع صنعت کاغذ یا کارتن و دفاع از آنها کاری نداریم، بلکه تولید کشور دچار خلل شده است. کارتن مانند اکسیژن هوا برای تولید می ماند که اگر نباشد تولید از بین خواهد رفت.
عضو هیات مدیره انجمن مدیران صنایع کارتن و ورق ایران تاکید کرد: ازسوی دیگر با توجه به اینکه در همه جای دنیا برای حفظ محیط زیست کاغذ را بازیافت می کنند، ما نیز با توجیه سازمان حفاظت محیط زیست مجوز واردات حدود ۳۵۰ تن داده شده که می تواند به تولید کاغذ و کارتن بسته بندی کمک کند. ما باید در شرایط بحرانی کنونی محصولات با ارزش‌افزوده بالا صادر کنیم که صادرات به هر قیمتی قابل توجیه نیست و صادرات کاغذ به نوعی خام‌فروشی است بنابراین بهتر است کاغذ را تبدیل به کارتن کنیم و با بسته بندی محصول با ارزش افزوده بهترین صادرات را داشته باشیم.
خیرخواه کرمانی با بیان اینکه پیش از این موضوع، صادرات اندکی در کاغذ بسته بندی داشتیم، اظهار کرد: چون ارز گران شد و صادرات سود بسیاری دارد تولید کاغذ بسته بندی و صادرات آن نیز بیشتر شده است.
هشدار جدی برای از بین رفتن محصولات
احمدرضا فرشچیان از صادرکننده خشکبار کشور با بیان اینکه هیچ راه فراری از شرایط کنونی نداریم و با معضلات بسیاری روبه رو هستیم، اظهار کرد: نه کاغذی وجود دارد و نه کارتنی برای بسته بندی؛ صادرکننده چگونه باید محصول خود را صادر کند؟ در گونی و به صورت فله باید صادر کند؟ گونی هم فکر نمی کنم پیدا شود.
وی در گفت و گو با «گسترش تجارت» تصریح کرد: درحال‌حاضر کارخانه های کارتن سازی تعطیل شده و قیمت ها هم ۵ برابرشده و محصولی هم اگر باشد به ما تحویل نمی دهند. سال گذشته این زمان، قرارداد ۵۰ تا ۱۰۰هزار کارتن می بستیم و امسال قرارداد ۲ هزار کارتن را بسته ایم که همین مقدار را هم تحویل نمی دهند.
او با بیان اینکه کارتن‌سازی ها هیچ کاغذی برای تولید ندارند، تصریح کرد: زمان ثبت‌سفارش بسته و سهمیه بندی انجام شد و کارتن‌سازی ها مواد اولیه ندارند و محصولی تولید نمی کنند.
وی ادامه داد: اگر این مشکل به همین روال ادامه پیدا کند، محصولات از بین می رود زیرا نمی‌توان برای صادرات بسته بندی داشت. درحال حاضر نرخ ۵ برابر سال گذشته شده که البته محصول هم وجود ندارد و با کمبود روبه رو هستیم.
این صادرکننده خشکبار کشور گفت: این موضوع در نرخ صادراتی تاثیر می گذارد و رقابت با کشورها را دچارمشکل می‌کند. از سوی دیگر، صادرات نباید به هر قیمتی انجام شود و اگر در داخل کمبود داریم، نباید این امر را ادامه دهیم.
